Pomnik woli narodu

Po zakończeniu mszy św., którą sprawował bp Bogdan Wojtuś uczestnicy przeszli pod Pomnik Bolesława Chrobrego. Zgromadzonych gnieźnian przywitała przewodnicząca Rady Powiatu Gnieźnieńskiego Danuta Winiarska. Następnie program artystyczny, nawiązujący do wydarzeń związanych z uchwaleniem konstytucji przedstawili uczniowie Szkoły Podstawowej nr 5 w Gnieźnie, pod opieką Małgorzaty Tomczak.
Okolicznościowe przemówienie wygłosił starosta Krzysztof Ostrowski.
Ostatnim punktem programu było składanie kwiatów pod pomnikiem.
Uroczystości uświetniła Kompania Honorowa 2 Bazy Lotniczej w Bydgoszczy.

Przemówienie wygłoszone przez starostę Krzysztofa Ostrowskiego Historia jest nam dana po to, aby wyciągać wnioski, aby uczyć jak żyć. Konstytucja 3 Maja i późniejszy okres rozbiorów, łącznie ze wszystkimi akcjami wyzwoleńczymi, to przykłady walki o Polskę, walki o jej dobre imię, walki o jej wielkość, walki o jej istnienie. Walka w różnych okolicznościach i różnymi metodami, metodami działań reformatorskich, metodami przekazywania pamięci o przodkach następnym pokoleniom, wreszcie metodami walki zbrojnej. Zwycięstwo nie zawsze było natychmiastowe, raczej prawie nigdy.

Dzisiaj bardzo czÄ™sto zniechÄ™camy siÄ™ wÅ‚aÅ›nie dlatego, że nie widzimy natychmiastowych skutków naszych dziaÅ‚aÅ„. Bo dzisiaj też walczymy o PolskÄ™, PolskÄ™ silnÄ… gospodarczo i politycznie, budzÄ…cÄ… szacunek innych paÅ„stw, PolskÄ™, która jest traktowana jako równorzÄ™dny partner na miÄ™dzynarodowej arenie. Walczymy przede wszystkim naszÄ… pracÄ… – pracÄ… organicznÄ…, starajÄ…c siÄ™ jak najlepiej wykonywać powierzone nam zadania, nie oczekujÄ…c spektakularnych sukcesów. Sukcesy te przychodzÄ… jednak maÅ‚ymi krokami. Nasi fachowcy sÄ… cenieni w Europie. BudujÄ… wizerunek Polaka dobrze wyksztaÅ‚conego pracowitego, kompetentnego i sumiennego. Nie mamy powodów do kompleksów. Uchwalenie Konstytucji 3 maja, pierwszej w Europie jest przykÅ‚adem na to, że naszym myÅ›leniem i dziaÅ‚aniem wybiegać możemy dalej niż inni, że potrafimy być prekursorami, a nie tylko Å›lepymi naÅ›ladowcami Europy.

Niech to ,,wcielenie wszystkiego, co w przeszÅ‚oÅ›ci Polski byÅ‚o oÅ›wiecone i postÄ™powe’’ bÄ™dzie dla nas inspiracjÄ…, źródÅ‚em siÅ‚y wiary w nasze możliwoÅ›ci. Nie zapominajmy jednak, że jest to ,,pomnik wystawiony woli narodu życia w niepodlegÅ‚oÅ›ci’’. NiepodlegÅ‚oÅ›ci, która dziÅ› jest postrzegana inaczej, jednak którÄ… nieustannie należy pielÄ™gnować i chronić. Dzisiaj niebezpieczeÅ„stwem dla narodów nie jest militarne podbijanie ich przez inne, dzisiaj niebezpieczeÅ„stwem jest dobrowolna utrata tożsamoÅ›ci narodowej poprzez rezygnacjÄ™ z pamiÄ™ci o narodowej historii. To pamięć, kult przodów ocaliÅ‚a naród polski w okresie rozbiorów. Ta pamięć jest potrzebna także dziÅ›, kiedy tylu Polaków przebywa poza granicami kraju, kiedy tożsamość narodowÄ… próbuje siÄ™ zastÄ…pić tożsamoÅ›ciÄ… europejskÄ….

Niech Święto 3 maja będzie więc dniem, kiedy wszyscy Polacy poczują się zjednoczeni, ale też odpowiedzialni za wspólne dziedzictwo, dniem refleksji nad losami Ojczyzny i naszych wobec niej zobowiązaniach.

,,UznajÄ…c, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisÅ‚, dÅ‚ugim doÅ›wiadczeniem poznawszy zadawnione rzÄ…du naszego wady, a chcÄ…c korzystać z pory, w jakiej siÄ™ Europa znajduje i z tej dogorywajÄ…cej chwili, która nas samym sobie wróciÅ‚a, wolni od haÅ„biÄ…cych obcej przemocy nakazów, ceniÄ…c drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistÄ…, egzystencjÄ™ politycznÄ…, niepodlegÅ‚ość zewnÄ™trznÄ… i wolność wewnÄ™trznÄ… narodu, którego los w rÄ™ce nasze jest powierzony, chcÄ…c oraz na bÅ‚ogosÅ‚awieÅ„stwo, wdziÄ™czność współczesnych i przyszÅ‚ych pokoleÅ„ zasÅ‚użyć, mimo przeszkód, które w nas namiÄ™tnoÅ›ci sprawować mogÄ… dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolnoÅ›ci, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic z najwiÄ™kszÄ… staÅ‚oÅ›ciÄ… ducha, niniejszÄ… konstytucjÄ™ uchwalamy (…)

Tak rozpoczynaÅ‚ siÄ™ dokument, czczony przez kolejne pokolenia jako symbol patriotyzmu i mÄ…droÅ›ci, symbol wielkoÅ›ci Polski. Norman Davis okreÅ›liÅ‚ KonstytucjÄ™ 3 Maja jako ,,wcielenie wszystkiego, co w przeszÅ‚oÅ›ci Polski byÅ‚o oÅ›wiecone i postÄ™powe; pomnik wystawiony woli narodu życia w niepodlegÅ‚oÅ›ci; nieprzemijajÄ…ce oskarżenie tyranii mocarstw rozbiorowych’’.

Jak nigdy wcześniej, Polacy końca XVIII wieku zmierzyć się musieli z groźbą utraty Ojczyzny. Wizja utraty własnego państwa zmobilizowała Stronnictwo Patriotyczne do rozpaczliwej walki o wzmocnienie Polski drogą szeregu reform. Nie było to zadanie łatwe do wykonania, bo trzeba było odebrać prawo liberum veto, bo nie wszyscy Polacy wyrażali równą troskę o ojczyznę, bo umacnianie się Polski ściągało się gniew sąsiadów.

ÓwczeÅ›nie żyjÄ…cym mogÅ‚o siÄ™ wydawać, że konstytucja i tak nie odniosÅ‚a żadnego skutku, bo Rzeczpospolita przestaÅ‚a istnieć. Z dzisiejszej perspektywy wiemy jednak, że tak nie byÅ‚o. A obchodzone dzisiaj Å›wiÄ™to jest tego najlepszym przykÅ‚adem. Idee konstytucyjne przetrwaÅ‚y, tak jak przetrwaÅ‚ naród polski – choć na tyle lat pozbawiony wÅ‚asnego paÅ„stwa. PrzetrwaÅ‚, bo żyjÄ…cy pod zaborami Polacy, podobnie jak twórcy Konstytucji 3 Maja, wykazywali siÄ™ patriotyzmem i mÄ…droÅ›ciÄ…, kultywowali pamięć o narodowej historii, narodowÄ… tradycjÄ™, kulturÄ™ i jÄ™zyk. Wiedzieli, że tylko tak można ocalić naród, wierzyli równoczeÅ›nie, że ich ojczyzna kiedyÅ› znowu pojawi siÄ™ na politycznej mapie. Nie mylili siÄ™.