Zrozumieć PolskÄ™, zrozumieć siebie…

Prowadzona przez dziesiÄ™ciolecia na obszarze postradzieckim Å›wiadoma destrukcja podmiotowoÅ›ci i indywidualnoÅ›ci doprowadziÅ‚a do ogromnych spustoszeÅ„ w sferze etycznej. Konieczne staje siÄ™ wiÄ™c uÅ›wiadamianie mÅ‚odym pokoleniom, iż budowanie przyszÅ‚oÅ›ci opartej na czerpaniu korzyÅ›ci z dziedzictwa przodków możliwe jest tylko w warunkach kulturowej symbiozy. Konieczne jest także przeÅ‚amywanie nagromadzonych przez wieki stereotypów, uprzedzeÅ„ i powstaÅ‚ych na ich tle lÄ™ków oraz – co najważniejsze - możliwe jest budowanie tożsamoÅ›ci narodowej bez wyrzucania poza margines obecnoÅ›ci polskiej kultury na ziemiach wschodnich.

By zrealizować to zadanie, Starostwo Powiatowe w Gnieźnie opracowaÅ‚o w ramach GnieźnieÅ„skiego Programu Wspierania SzkoÅ‚y projekt edukacyjny „Åšladami kultury i martyrologii Polaków na Wschodzie”, którego realizacjÄ™ i przebieg podsumowano 14 czerwca w Centrum Kultury „Scena to dziwna”. GoÅ›ciem honorowym spotkania byÅ‚ StanisÅ‚aw Poczobut – Odlanicki – mieszkaniec Grodna, przewodnik, pisarz, podróżnik, a przede wszystkim Polak i patriota. Wprowadzenie do tematu stanowiÅ‚a prezentacja multimedialna przygotowana przez MichaÅ‚a Åšmigowskiego, nauczyciela III LO.

Barwną sylwetkę bohatera spotkania przedstawił starosta gnieźnieński Krzysztof Ostrowski: - Tylko niezwykłej osobowości pana Stanisława zawdzięczamy, że nasz tegoroczny pobyt na Wschodzie nie był aż tak przytłaczający. Jego wiedza, niezwykły język i miłość do kresów sprawiły, że ich poznawanie było doświadczeniem szczególnie cennym. Mimo wielu przeciwności losu i nacisku władz białoruskich, pan Stanisław jest Polakiem, tak samo jak jego synowie i wnuki, a że jest to prawdziwe wyzwanie w tamtych warunkach, przekonacie się, słuchając naszego gościa.

Pan StanisÅ‚aw Poczobut – Odlanicki w piÄ™knej kresowej polszczyźnie, jakÄ… wÅ‚adali jeszcze jego dziadowie, opowiadaÅ‚ o historii Kresów Wschodnich, trudnej sytuacji Polaków, którzy nie godzÄ… siÄ™ uznać biaÅ‚oruskiej narodowoÅ›ci, o swojej miÅ‚oÅ›ci do Grodna i pamiÄ…tkach wielkiej przeszÅ‚oÅ›ci. PodkreÅ›liÅ‚, że współczesne pokolenie Polaków nie zdaje obie sprawy z fenomenu, jakim byÅ‚a Rzeczpospolita Obojga Narodów. MówiÄ…c o teraźniejszoÅ›ci Polaków na BiaÅ‚orusi, akcentowaÅ‚ totalitaryzm i niemal peÅ‚nÄ… rusyfikacjÄ™ mieszkaÅ„ców, także BiaÅ‚orusinów, którzy już niemal caÅ‚kowicie zastÄ…pili swój jÄ™zyk narodowy rosyjskim. Za symboliczny przejaw demokratyzacji życia w Polsce pan StanisÅ‚aw uznaÅ‚ … graffiti: Nawet nie wiecie, ile w tych wypowiedziach jest znaków tolerancji. To przecież wasza wizja przyszÅ‚oÅ›ci. W paÅ„stwie totalitarnym nie ma pobÅ‚ażania dla wolnej myÅ›li. Nie dajcie siÄ™ zwieść pozorom Å‚adu i porzÄ…dku ekonomicznego – to wielkie oszustwo, które ma odwrócić uwagÄ™ od prawdy.

Mówiąc o sprawach bolesnych dla Polaka, pan Stanisław zaznaczył, że wynarodowienie rozpoczyna się od rzeczy małych, np. nadawania polskim dzieciom obcych imion i zapisywania ich cyrylicą na cmentarnych tablicach. Kończąc swoją wzruszającą opowieść, pan Stanisław zapraszał młodych uczestników spotkania na Białoruś: - Przyjeżdżajcie na pradawne ziemie polskie. Nie jestem nacjonalistą. Nic nie mam przeciwko Białorusinom. Najważniejsze jest dla mnie szczęście człowieka.

Swoimi refleksjami na temat pobytu na Wschodzie podzieliło się wielu uczestników wyjazdów. Wicestarosta Dariusz Pilak podkreślając urok Ziem Wschodnich, zauważył: - Znacie wiele krajów Europy Zachodniej, a nie znacie Wschodu, nawet Litwy, która przecież jest państwem Unii. Zachęcam was do wyprawy na Wschód, bo rzeczy dotknięte namacalnie znaczą inaczej.

Uczestniczki tegorocznego wyjazdu „Åšladami kultury i martyrologii Polaków na Wschodzie” Pamela PÅ‚achtij i Karolina Nadolna zgodnie oceniÅ‚y, że byÅ‚o to wyjÄ…tkowe wydarzenie w ich życiu: - ZabawÄ™ zastÄ…piÅ‚a żaÅ‚oba w sercu.

Robert GaweÅ‚, nauczyciel historii w ZSE-O, podkreÅ›liÅ‚, jak smutnÄ… politykÄ™ prowadzÄ… paÅ„stwa Wschodu: - Nawet demokratyczna Litwa uznaje, że króla to ma wÅ‚aÅ›ciwie jednego – Mendoga. O ile BiaÅ‚oruÅ› jest bardziej bezwzglÄ™dna w traktowaniu historii, o tyle Litwa wÅ‚aÅ›nie dokonuje wypaczeÅ„ w sposób wyrafinowany.

W sposób niezwykle emocjonalny zabrała głos także Alicja Dolata, nauczycielka historii w III LO: Ostatni pobyt na Wschodzie z uwagi na smoleńską tragedię był szczególny. Ale proszę was, odwiedzajcie te piękne zakątki. Nie dajcie się zmanipulować informacjom rozpowszechnianym nawet przez prasę. Wschód nie jest terenem niebezpiecznym. Dla mnie to zawsze jest trudne emocjonalnie przeżycie, mam świadomość, jakby nam zabrano matkę. Swoje wyjazdy na Wschód zawsze traktuję sentymentalnie.

Podsumowując spotkanie starosta Krzysztof Ostrowski podziękował wszystkim zaangażowanym w jego organizację. Przywołując ideę realizowanego projektu, powiedział: W wyjazdy na Wschód angażujemy duże środki, ale pragniemy uczyć patriotyzmu i tworzyć wspólnotę narodową. Patriotyzm ma bowiem także wymiar ekonomiczny. Wiedzą o tym Francuzi i Niemcy, których potęga ekonomiczna jest miedzy innymi efektem zapobiegliwości o narodowy charakter państwa. Tylko podmiotowe, silne państwo może stanowić o sobie. Polska jest niepodległa, ale brakuje jej pozycji takiej jak za czasów II Rzeczpospolitej. Dlatego straciliśmy tak znaczące zakłady jak Stocznia Gdańska czy poznańskie przedsiębiorstwo im. Hipolita Cegielskiego, firmy, która przetrwała zabory, a nie oparła się współczesnemu kryzysowi. Wynikiem tej słabości jest brak autostrad w Polsce i wciąż niskie dochody obywateli. Zatem patriotyzm to nie anachronizm, to pieśń przyszłości. Zrozumieć Polskę, znaczy również zrozumieć siebie.

KoÅ„czÄ…c spotkanie przygotowane przez Macieja Walerego – podinspektora WydziaÅ‚u OÅ›wiaty, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego, dyrektor Aleksandra Kuźniak podziÄ™kowaÅ‚a honorowemu goÅ›ciowi panu StanisÅ‚awowi Poczobutowi – Odlanickiemu oraz przybyÅ‚ym goÅ›ciom i uczestnikom.